LỊCH SỬ HÌNH THÀNH
Sau khi giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, đầu năm 1976, Huyện ủy Sông Mã quyết định chuyển huyện lỵ từ nơi sơ tán (bản Mung, xã Nà Nghịu) về địa điểm mới. Ngày 13/4/1977, Bộ trưởng phủ Thủ tướng đã ban hành Quyết định số 79 thành lập thị trấn Sông Mã, huyện Sông Mã, tỉnh Sơn La. Thị trấn Sông Mã được chia tách từ xã Nà Nghịu, huyện Sông Mã, gồm 3 hợp tác xã: HTX Biên Hòa, HTX Toàn Thắng và HTX Chế Biến.
Cuối năm 1977, thực hiện chủ trương của huyện, thị trấn Sông Mã thành lập thêm 01 HTX Đoàn Kết. Năm 1978, HTX Đoàn Kết tách thành 02 HTX là HTX Đoàn Kết và HTX Vận tải - Bốc vác. Năm 1979, HTX Mua bán thị trấn được thành lập, năm 1983 HTX ngừng hoạt động, đến năm 1985 HTX tiếp tục hoạt động tuy nhiên từ năm 1986 -1989 các HTX hầu hết hoạt động không hiệu quả, đến năm 1990 thì giải thể.
Cuối năm 1989, thị trấn Sông Mã thành lập 5 tiểu khu (Tiểu khu 1, Tiểu khu 2, Tiểu khu 3, Tiểu khu 4, Tiểu khu 5). Tháng 12 năm 1993, thị trấn Sông Mã thành lập 20 tổ dân phố (Tổ dân phố 1, Tổ dân phố 2, Tổ dân phố 3, Tổ dân phố 4, Tổ dân phố 5, Tổ dân phố 6, Tổ dân phố 7, Tổ dân phố 8, Tổ dân phố 9, Tổ dân phố 10, Tổ dân phố 11, Tổ dân phố 12, Tổ dân phố 13, Tổ dân phố 14, Tổ dân phố 15, Tổ dân phố 16, Tổ dân phố 17, Tổ dân phố 18, Tổ dân phố 19, Tổ dân phố 20), tuy nhiên sau gần nửa năm hoạt động 20 tổ dân phố lại được chuyển thành 5 tiểu khu.
Ngày 30/8/2005, UBND huyện ban hành Quyết định số 541/QĐ-UB phê chuẩn cho thị trấn Sông Mã chia tách 5 tiểu khu thành 12 tổ dân phố (Tổ dân phố 1, Tổ dân phố 2, Tổ dân phố 3, Tổ dân phố 4, Tổ dân phố 5, Tổ dân phố 6, Tổ dân phố 7, Tổ dân phố 8, Tổ dân phố 9, Tổ dân phố 10, Tổ dân phố 11, Tổ dân phố 12).
Thực hiện nghị quyết 165/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh Sơn La ngày 5/12/2019 về việc sáp nhập, đặt tên thôn, bản, tiểu khu trên địa bàn tỉnh Sơn La (đợt 4), thì thị trấn Sông Mã sáp nhập 12 tổ dân phố thành 5 tổ dân phố như hiện nay (Tổ dân phố 1, Tổ dân phố 2, Tổ dân phố 3, Tổ dân phố 4, Tổ dân phố 5).
Thực hiện Nghị quyết số 1280, ngày 14/11/2024, của Ủy ban Thường vụ quốc hội, về sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã của tỉnh Sơn La giai đoạn 2023- 2025. Sáp nhập toàn bộ 9 bản gồm: Quyết Tiến, Quyết Thắng, Lê Hồng Phong, Nang Cầu, Hưng Mai, Trại Giống, Tân Hợp, Nà Nghịu II, Nà Nghịu và một phần của bản Phòng Sài của xã Nà Nghịu vào Thị trấn Sông Mã. Sau điều chỉnh địa giới hành chính thị trấn Sông Mã có diện tích tự nhiên là 15,04 km2; dân số 12. 605 người; gồm 10 tổ dân phố. Bao gồm 5 tổ cũ và thành lập thêm 5 tổ mới. Phương án bố trí sắp xếp cán bộ công chức và người hoạt động không chuyên trách cấp xã và ở bản, tổ dân phố được thực hiện theo quy định của Nhà nước.
Thực hiện Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội về việc kết thúc hoạt động đơn vị hành chính cấp huyện, sắp xếp các đơn vị hành chính cấp xã. Kết thúc cấp huyện từ 1/7/2025 xã Sông Mã được thành lập dựa trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của thị trấn Sông Mã (cũ) và xã Nà Nghịu (cũ). Xã Sông Mã có tổng diện tích 105,99 km², dân số 25.861 người, có 26 bản, 11 tổ dân phố.
VỊ TRÍ ĐỊA LÝ VÀ ĐỊA GIỚI HÀNH CHÍNH
Vị trí địa lý: xã Sông Mã nằm ở phía tây nam của tỉnh Sơn La, Việt Nam, cách trung tâm tỉnh khoảng 100 km về phía Nam theo trục quốc lộ 4G.
Xã Sông Mã được thành lập trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và quy mô dân số của Thị trấn Sông Mã và xã Nà Nghịu, với tổng diện tích 105,99 km², dân số 25.861 người. Các đơn vị hành chính cấp xã liền kề gồm: Huổi Một, Chiềng Khoong, Chiềng Sơ và Mường Lầm.
Địa giới hành chính: Phía Đông giáp xã Phiêng Cằm; Phía Tây giáp xã Huổi Một, phía Nam giáp xã Chiềng Khoong, phía Bắc giáp xã Chiềng Sơ, xã Nậm Ty.
DIỆN TÍCH TỰ NHIÊN VÀ CƠ CẤU CÁC LOẠI ĐẤT
Theo số liệu thống kê, tính đến ngày 01/7/2025, xã Sông Mã Sông Mã có diện tích tự nhiên 105,99 km2. Trong đó, cơ cấu các loại đất như sau:
- Diện tích đất nông nghiệp là 75,39 km2, chiếm 71,12 %.
- Diện tích đất phi nông nghiệp là 5,71 km2, chiếm 5,39 %.
- Diện tích đất chưa sử dụng là: 24,89 km2, chiếm 23.49%
DÂN SỐ VÀ CƠ CẤU, THÀNH PHẦN DÂN CƯ
Theo số liệu thống kê, tính đến ngày 01/7/2025, dân số của xã Sông Mã là 25.861 người người. Mật độ dân số 243,9 người/km2. Trong đó:
a) Dân số phân theo dân tộc:
- Dân tộc Kinh: 2.941 hộ, 9.894 người, chiếm 38,2% dân số.
- Dân tộc Thái: ...... hộ, ....... người, chiếm ...... % dân số
- Dân tộc Lào: ...... hộ, ...... người, chiếm ...... % dân số
- Dân tộc Mường: ...... hộ,...... người, chiếm.......% dân số
- Dân tộc Mông: ..... hộ, ...... người, chiếm ..... % dân số
- Dân tộc Khơ Mú: ..... hộ, ...... người, chiếm ..... % dân số
- Dân tộc Sinh Mun: ..... hộ, ...... người, chiếm ..... % dân số
ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN XÃ SÔNG MÃ
Xã Sông Mã có dòng sông Mã, núi Pu Nhi. Nhân dân sinh sống dọc hai bờ sông Mã.
Địa hình xã Sông Mã có nhiều núi cao, địa hình chia cắt bởi những dãy núi, có độ cao trung bình 600 m so với mặt biển. Độ dốc bình quân 37,2% địa hình hiểm trở, đi lại khó khăn, có độ nghiêng dồn theo hướng Nam xuôi theo dòng Sông Mã, dọc Sông Mã theo hướng Tây Bắc. Như vậy, ngoài ý nghĩa cảnh quan, môi trường sinh thái, quốc phòng, an ninh khu vực, xã Sông Mã còn đóng vai trò quan trọng trong việc phòng hộ đầu nguồn.