* Cư trú: Ở vùng biên giới Việt - Lào thuộc hai tỉnh Sơn La, Lai Châu.
* Dân số: Dân tộc Xinh-mun có hơn 10 ngàn người.
 |
| Ảnh minh họa |
* Ngôn ngữ: Tiếng nói dân tộc Xinh-mun thuộc nhóm ngôn ngữ Môn-Khmer.
* Kinh tế: Người Xinh-mun sống chủ yếu bằng nghề làm nương rẫy, trồng lúa nếp và ngô là chính. Có loại nương chọc lỗ tra hạt giống, có nương dùng cuốc và có nương dùng cày để canh tác. Một số nơi có ruộng nước. Trước kia đồng bào nuôi trâu, dê, lợn...thả rông, nay nhiều bản đã làm chuồng xa nhà cho súc vật. Hái lượm và săn bắn góp phần quan trọng cho đời sống đồng bào. Nghề đan lát khá phát triển, đồ đan đẹp và bền, đồng bào thường đổi đồ đan cho người Thái, người Lào để lấy một phần đồ mặc và đồ sắt. Người Xinh-mun có tập quán ăn trầu, nhuộm răng đen, uống rượu cần, thích gia vị cay.
* Phong tục: Trước kia, người Xinh-mun sống du canh, du cư, nay đồng bào đã sống ổn định và lập những làng đông đúc. Người Xinh-mun đa số mang họ Lò, họ Vi. Mỗi họ đều có kiêng cữ riêng. Các con theo họ cha. Trong nhà, khi người bố chết, thì con trai cả giữ vai trò quan trọng.
 |
| Ảnh minh họa |
* Ở: Đồng bào ở nhà sàn, mái hình mai rùa, có hai thang lên xuống ở hai đầu hồi.
* Cưới xin: Trong hôn nhân, nhà trai phải đưa tiền cho nhà gái. Sau lễ dạm, lễ hỏi mới đến lễ đi ở rể, thường sau vài ba năm lúc cô dâu chú rể đã có vài ba con, nhà trai mới tổ chức đón dâu về. Kể từ lễ đi ở rể, đôi vợ chồng phải đổi tên riêng của mình, lấy chung một tên khác do cậu, bố mẹ vợ hay thầy cúng đặt cho.
Phụ nữ Xinh-mun thường đẻ tại nhà. Khi con gần đầy tháng, cha mẹ nhờ thầy cúng đặt tên.
 |
| Ảnh minh họa |
* Ma chay: Khi có người chết, người nhà bắn súng báo tin cho dân làng biết. Đồng bào không có tục cải táng, tảo mộ...
* Thờ cúng: Người Xinh-mun thờ cúng tổ tiên hai đời tạo một nóc nhà, nhưng chỉ làm lễ cúng khi gia đình làm nhà mới, ăn cơm mới, có đám cưới v.v...Bố mẹ khi qua đời được thờ cúng trong ngôi nhà nhỏ một mái dựng gần nhà ở. Trong sản xuất, đồng bào có nhiều nghi lễ và kiêng cữ. Dân làng tổ chức chung lễ cúng ma bản mỗi năm một lần. Lúc đó cũng là dịp cúng các ma người chết không bình thường. Người Xinh-mun còn tham gia lễ cúng mường hàng năm của người Thái trong vùng.